‌نشست کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی با عنوان ضرورت شناخت و بهره‌مندی از هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی ۲۴ آبان از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۰:۰۰ در تالار قلم سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار خواهد شد.

اعضای حاضر در این نشست:

دکتر مریم اسدی، رئیس مرکز اسناد و گنجینه دانشگاه صنعتی شریف، مدرس دانشگاه

دکتر مریم پاکدامن نائینی، مدرس دانشگاه

دکتر علی اکبر جلالی، رییس کرسی یونسکو در آموزش و یادگیری الکترونیکی (میهمان)

شهربانو صادقی گورجی، کارشناس مسئول تأمین منابع اطلاعاتی و کارشناس توسعه مهارت‌های سواد اطلاعاتی کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد (میهمان)

یلدا محمدی، مسئول کتابخانه سازمان آتش‌نشانی تهران و مدرس دانشگاه علمی و کاربردی و دانشگاه آتش‌نشانی (میهمان)

دکتر مهدی علیپور حافظی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی، مدیر کتابخانه دانشگاه علامه طباطبایی (میهمان)

هستند.

چکیده نشست جهت اطلاع علاقمندان:

هوش مصنوعی (AI) صرفاً یک پدیده فناورانه نیست، بلکه یک نیروی دگرگون‌کننده است که چشم‌اندازهای فکری، اجتماعی و حرفه‌ای ما را بازتعریف می‌کند (مک‌کینزی و شرکت، ۲۰۲۳). با ورود فناوری‌های جدید در هر دوره‌ای، کتابخانه‌ها و کتابداران دانشگاهی و تخصصی سعی کرده‌اند کارکردهای حرفه خود را با آن فناوری‌ها تطبیق دهند و نقش خود را به‌عنوان تسهیلگران آموزش و پژوهش ایفا کنند. واضح است که هوش مصنوعی با بهبود دسترسی به منابع، بهبود خدمات مرجع و کارآمدتر کردن مدیریت مجموعه، توانایی و ظرفیت کمک به کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی را دارد. به عبارتی نظام‌های هوش مصنوعی می‌توانند به کتابداران در انجام وظایفی مانند مدیریت مجموعه، فهرست‌نویسی و خدمات مرجع یاری رسانند و به آنها کمک کنند تا بر وظایف سطح بالاتری مانند آموزش سواد اطلاعاتی و پشتیبانی پژوهشی از پژوهشگران تمرکز کنند. بدون شک هوش مصنوعی یک فرصت است؛ اما، برای به‌کارگیری و پیاده‌سازی نظام‌های هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی در کشور با چالش‌های زیادی از جمله درک مدیران، کمبود منابع، زیرساخت‌های ضعیف و کمبود نیروی انسانی متخصص و ماهر روبرو هستیم. با این شرایط، برای ما کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی این پرسش‌ها مطرح می‌شود چگونه کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی می‌توانند با پدیده هوش مصنوعی مواجه شوند؟ ظرفیت‌ها و قابلیت‌های هوش مصنوعی برای کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی چیست؟ چالش‌ها و محدودیت‌های پیاده‌سازی نظام‌های هوش مصنوعی (فناوری‌های هوشمند) در کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی چیست؟ راه‌حل‌های کاربردی و تجربه‌های موفق برای ظرفیت‌سازی و پیاده‌سازی نظام‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی چیست؟ کتابدار کتابخانه دانشگاهی و کتابخانه تخصصی در پیاده‌سازی نظام‌های هوش مصنوعی (فناوری‌های هوشمند) برای جلب کاربران چه ویژگی‌های باید داشته باشند؟ از این رو برای پاسخ به سوالات مطرح شده، به نقش هوش مصنوعی در آموزش و پژوهش دانشگاهی و تأثیرات این تحولات بر نقش کتابخانه‌های دانشگاهی می‌پردازیم. همچنین نمونه‌هایی از خدمات نوین مبتنی بر زیرساخت‌های هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی ارائه شده و برخی از تجربیات خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی شرح داده می‌شود. در بخش بعدی به ارائه نتایج پژوهشی در زمینه ارزیابی مهارت‌های سواد هوش مصنوعی کتابداران دانشگاه‌های ایران، براساس چارچوب TPACK ارائه می‌شود. اهمیت آموزش کتابداران برای مواجهه با تحولات فناوری و مهارت‌های کلیدی موردنیاز آن‌ها در محیط‌های دانشگاهی و پژوهشی و  چالش‌های موجود در فرایند آموزش بررسی می‌شود. در نهایت با ارائه مدل‌های آموزشی و سناریوهای عملی، راهکارهایی برای بهبود آموزش و توانمندسازی کتابداران در استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی ارائه می‌شود. همچنین به تجربه کتابخانه آتش‌نشانی تهران و بهره‌گیری آنها از هوش مصنوعی برای کمک به آتش‌نشانان می‌پردازیم. در طول نشست نیز به بیان دیدگاه‌ها و نظرات کتابداران و متخصصان در عرصه جهانی راجع به این پدیده توجه داریم.

محورهای فرعی:

• ظرفیت‌ها و قابلیت‌های هوش مصنوعی برایکتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی
• چالش‌ها و محدودیت‌های پیاده‌سازی نظام‌های هوش مصنوعی (فناوری‌های هوشمند) درکتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی
• راه‌حل‌های کاربردی و تجربه‌های موفق برای ظرفیت‌سازی و پیاده‌سازی نظام‌های مبتنی بر هوش مصنوعی درکتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی
• ویژگی‌های کتابدارکتابخانه دانشگاهی و کتابخانه تخصصی در پیاده‌سازی نظام‌های هوش مصنوعی (فناوری‌های هوشمند) برای جلب کاربران
• معرفی ابزارها و پلتفرم‌های کاربردی هوش مصنوعی در آموزش و پژوهش برایکتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی