ابتدا دبیر نشست، با بیان تاریخچه کوتاهی از کمیته مطالعات صنفی انجمن و حضور فعال در همه سال‌های کنگره، اشاره‌ای به برخی مطالعات قبلی و نتایج به دست آمده آنها کرد و پس از آن به موضوع نشست سال جاری در هشتمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات پرداخت. با توجه به ظهور چتباتها و حضور جدی آنها در فرایندهای مختلف زندگی بشر، زمینه موضوعی کنگره هشتم، “هوش مصنوعی و حوزه علوم اطلاعات ” انتخاب شد. کمیته مطالعات صنفی نیز تصمیم گرفت پیرو همین موضوع مطالعه سال جاری خود را به تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل حوزه اختصاص دهد. این موضوع همانگونه که می‌بینید، سهل و ممتنع است. ابتدا خیلی ساده به نظر می‌رسید ولی وقتی ورود کردیم، متوجه شدیم که چندان هم ساده نیست، و با بسیاری از موضوع‌های دیگر، حتی آموزش و سازماندهی تداخل دارد.
مقاله‌های متعددی یافته و مطالعه شد، بحث‌هایی در کانال‌ها و گروه‌های بحث، بصورت مستقل و توسط اهالی حرفه و رشته انجام شد که همه رصد شد و مقدمه‌ای توسط یکی از اساتید عضو کمیته نوشته شد که چارچوب آن در پیش نشست اول ارائه گردید و در صحبت‌ها به این نتیجه رسیدیم که در پیش‌نشست اول شنونده نظرات حرفه‌مندان، استادان و دانشجویان حوزه علوم اطلاعات باشیم و نگاه‌های ایشان به مساله را ببینیم و بشنویم و روی آن بررسی‌های لازم را بار دیگر انجام دهیم و تصمیم این بود که جز ارائه چارچوب، اعضای ثابت کمتر صحبت کنند و بیشتر شنونده باشند.
سخنران پیش‌نشست دکتر مازیار امیرحسینی بودند که چارچوب صحبتشان تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل حوزه علوم اطلاعات بود که ابتدا، انواع رویکردها به هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط با آن را به همراه چالش‌ها در این زمینه ارائه کردند، و در ادامه به فرصت‌ها و ایجاد شدن گروه‌های شغلی و عناوین شغلی نوین در فضای کاربرد سامانه های هوش مصنوعی پرداختند و نمونه‌هایی از آنها را یادآوری کردند.
پس از آن تریبون به حاضران اختصاص یافت که اگر نام فردی را به اشتباه نوشتم پیشاپیش عذرخواهی می‌کنم که می‌دانید گاهی صدا به خوبی شنیده نمی‌شد.
آقای مرتضوی
تاکید آقای منتظری مرتضوی بر این بود که الآن خیلی زود است که به تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل حوزه ما در ایران بپردازیم. الآن باید بیشتر به مسائل جاری بپردازیم و مشکلات فعلی را حل کنیم. و چند دلیل داشتند از جمله زیرساخت و آمادگی نداشتن کتابداران برای ورود کامل به این مساله. وی افزود برخی از مشاغلی که دکتر امیرحسینی درباره آنها صحبت کردند همین الان هم در حال ورافتادن هستند. با وجود این، این ایده که هوش مصنوعی خیلی از مشاغل را از بین می‌برد تا بیاید به واقعیت بپیوندد طول می‌کشد و تحققش منوط به مرتب و منظم بودن خیلی چیزهاست. برای مثال داده‌ها باید به اندازه کافی کیفیت داشته باشند تا هوش مصنوعی بتواند آنها را دستمایه پردازش‌های جدید قرار بدهد. بر این اساس، تغییراتی که ما نگران شان هستیم به زودی و یا دست کم مقارن با غرب در ایران رخ نمی‌دهد.
آقای فرامرز مسعودی:
آقای مسعودی گفتند که در شناخت، تبیین، معرفی و کاربرد هوش مصنوعی و تاثیر آن بر مشاغل علم اطلاعات، سه محور یا جنبه را باید در نظر داشت؛ نخست توجه به کانتکست اجتماعی و مدیریتی است، یعنی ببینیم هوش مصنوعی با توجه به زمینه‌های اجتماعی و مدیریتی ما چگونه می‌تواند عمل کند. دوم معرفی و تبیین درست و دقیق این پدیده است به گونه‌ای که ساده‌انگاری و خطر “توهم دانایی” به ویژه در سطح مدیران سازمان‌های تخصصی را ایجاد نکند. در دیجیتال‌سازی نیز این توهم ایجاد شده که اولا دیجیتال‌سازی یعنی اسکن و دیگر اینکه “همه چیز در اینترنت وجود دارد”. همین توهم و عدم توجه به راهبری و ایجاد محتوا و متادیتا، دستاویزی شده برای تعطیلی کتابخانه‌ها و مراکز اسناد در کشور. سوم شناخت دقیق ظرفیت‌های هوش مصنوعی و به کارگیری آنها برای بهبود عملکرد و حل مسائل و مشکلات مبتلابه رشته و حرفه است که این امر نیازمند فرا رفتن از کلیات و انجام پژوهش‌های دقیق و مصداقی است. به عنوان مثال در وضعیتی که بسیاری از اسناد، مدارک و سوابق ارزشمند و منحصربه فرد سازمانی ما در انبارها رو به نابودی است و به آنها به چشم کاغذ باطله نگاه می‌شود، بیان گزاره‌هایی مانند اینکه “هوش مصنوعی تاثیر به سزایی در مجموعه‌سازی دارد” کافی، کارا و اثربخش نیست.
خانم سودابه نوذری:
خانم نوذری مساله اعتبار محتوای ارائه شده توسط چتباتها را مطرح کردند،که آنچه ماشین‌های هوش مصنوعی یا چتباتها پاسخ می‌دهند، اعتبار سنجی نشده است. هوش مصنوعی خودش اعتبارش را از کجا می‌گیرد؟ و کتابداران باید به اعتبارسنجی محتوا به عنوان یک کار بسیار مهم بپردازند. به علاوه کاربردهای هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف حرفه باید بررسی دقیق شود. آیا هوش مصنوعی به درد مجموعه‌سازی می‌خورد؟ در کدام بخش می‌توانیم از هوش مصنوعی استفاده کنیم؟
آقای دکتر خسروی:
دکتر خسروی اشاره کردند که نمی‌تـوان به هوش مصنوعی بصورتی تک بعدی و یک‌جانبه نگاه کرد. هوش مصنوعی پدیده‌ای است متعلق به انقلاب صنعتی چهارم و پنجم و حتما باید در کلیت جهانی آن دیده شود، کلیتی که حوزه ما یکی از زیربخش‌های آن است. جبر تکنولوژی ما را به سمتی می‌برد در دل چارچوبی کلی و باید، این کلیت را درست بفهمیم. در این میان، می‌بایست هوش مصنوعی به عنوان تسهیل امور در نظر گرفته شود و کتابداران، می‌بایست نقش تسهیل‌گر را داشته باشند. مدیریت کیفیت داده و اطلاعات و نیز اخلاق در کنار استفاده از هوش مصنوعی، نقش حرفه‌ای ماست.
خانم دکتر ارشدی:
خانم دکتر ارشدی به استفاده از هوش مصنوعی و مصداق‌های آن در رشته خودمان اشاره کردند: ۱) مدیریت کیفی داده‌ها و اطلاعات و ۲) اخلاق در پژوهش. برای نمونه به استفاده از چتباتها در حوزه سلامت و پزشکی اشاره کردند. به علاوه به مصداق‌های سوءاستفاده از هوش مصنوعی و نوشتن مقاله‌هایی با استفاده از هوش مصنوعی پرداختند و از جمله کارهای کتابداران را آموزش استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی عنوان کردند.
آقای دکتر زین العابدینی:
دکتر زین العابدینی با این جمله صحبت خود را آغاز کردند که فناوری یک جاده یکطرفه است و شما را با خود می‌برد و کسی که مزه فتوشاپ را چشید، دیگر به درست کردن پوستر به صورت دستی برنمی‌گردد. و از هوش مصنوعی به عنوان کمکی در فرایندهای کاری حوزه ما نام بردند، که باید این کارها و فرایندها شناخته شوند و کمک درست گرفته شود. به علاوه ایشان به مساله آموزش و اعتبار محتوا اشاره کردند که باید توسط کتابداران انجام شود. ایشان در ادامه گفتند که کتابداران باید در درجه اول محیط را ادراک کنند تا در مرحله بعد بتوانند از هوش مصنوعی در کارهایشان استفاده کنند و کارهایشان را پیش ببرند و دقت کنند که هوش مصنوعی از داده‌های موجود یادگیری می‌شود، و این داده‌ها بسیار درهم و برهم هستند و باید اعتبار آنها سنجیده شود.
آقای مومن:
جناب آقای مومن کارشناس زبان هستند و چند سالی است با آمدن به کارشناسی ارشد علوم اطلاعات، با رشته ما درگیر شده‌اند و اشاره کردند که با آمدن به این رشته، متوجه بحران هویت در رشته‌های علوم اطلاعات شدم .
ایشان عنوان کردند که ما ۱۰۰ سرفصل جدید را بررسی کردیم و آنها را در ده دسته تقسیم کردیم ولی در هیچ‌یک از این دسته‌ها این سرفصل‌ها امکان توانمندسازی افراد را ندارند. آقای مومن به گزارش مرکز علوم فضایی انگلستان اشاره کردند که انسان و فناوری را در انقلاب صنعتی پنجم همراستا می‌داند و حتما باید به این مساله با دقت نگاه شود. به علاوه ایشان آ»اری از اداره کار ایالات متحده امریکا اشاره کردند که تا سال ۲۰۲۹ نیاز به ۱۴۰۰۰ نیاز شغلی در حوزه علوم و فناوری و مهندسی اطلاعات پیش‌بینی کرده‌اند و نتیجه گرفتند که هوش مصنوعی نیامده همه چیز را و همه مشاغل را از بین ببرد ولی کتابداری را که همراستا با فناوری نباشد، جایی در این میان نخواهد داشت. و آموزش‌های ما باید توانمندی‌های فنی لازم در اشخاص را به وجود بیاورد. ایشان گفتند، ما در ایران کتابدار (کتابدار فنی) به معنی جهانی آن نداریم و پیشنهاد کردند، متخصصان بیایند و چشم اندازی تعریف کنند که باید این خروجیها را داشته باشیم.
خانم دکتر خویدکی :
ایشان عنوان کردند که از سال گذشته موجی به حرکت درآمده که چگونه با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان مقاله نوشت. و فرمودند که خود در وبینارهای زیادی حضور داشته‌اند و دیده‌اند که از همین ابزارها توانسته اند در پژوهش کمک بگیرند. و اشاره کردند که کتابداران می‌تـوانند ضمن آموزش استفاده از این ابزارها به کاربران نقش مشاور اطلاعاتی داشته باشند و خدمات مرجع مبتنی بر هوش مصنوعی را هم ارائه دهند
خانم منصوبی:
خانم منصوبی به مصداق‌های استفاده از هوش مصنوعی در حوزه سلامت و پزشکی پرداختند. هوش مصنوعی می‌تواند برای پزشکان برای کاهش خطای آنها مورد استفاده قرارگیرد.
خانم محمدی:
ایشان کارشناسی فناوری اطلاعات، و کارشناسی‌ارشد نرم‌افزار هر دو از دانشکده‌ای در آبادان و دکتری کسب‌وکار هوشمند از دانشگاهی در نجف‌آباد اصفهان بودند که بیشتر به استفاده از هوش مصنوعی در صنایع و مهندسی و به ویژه در پالایشگاه آبادان که محل کار ایشان است پرداختند.
در پایان دبیر جلسه با عنوان کردن این مساله که جمع بندی فوری مطالب گفته شده فقط اظهار نظرهای شخصی اینجانب خواهد بود، دسته‌بندی و جمع‌بندی صحبت‌های دوستان را به پیش‌نشست بعدی وعده کردند و فقط مروری بر گفته‌های شرکت کنندگان داشت که هر یک از زاویه‌ای و نگاهی به مساله تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل پرداختند.
گزارش تهیه شده توسط دبیر نشست: آقای ابراهیم عمرانی
فیلم ضبط شده پیش نشست:
https://vc10.semnan.ac.ir/p4aiwwmy9ptg/
هماهنگ‌کننده پیش‌نشست: محمدرضا رزمی
ناظر پیش‌نشست: وحیده اطمینان