در ابتدای پیشنشست، خانم دکتر میترا صمیعی، دبیر علمی کنگره ششم و دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی دربارۀ تحول دیجیتال سخنرانی کردند. ایشان تأکید کردند که در سالهای اخیر تعداد مقالات و تحقیقات علمی در زمینۀ تحول دیجیتال افزایشیافته است. سازمانها، کسبوکارهای مختلف نیز در زمینه تحول دیجیتال پیشرفت داشتهاند و از فناوریهای جدید از قبیل کلان دادهها، رایانش ابری و کوانتومی، اینترنت اشیاء، بلاکچین، هوش مصنوعی، رباتیک، بیومتریک، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی و چاپ سهبعدی استفاده میکنند. کتابخانهها نیز مستثنا نیستند و در کشورهای توسعهیافته جهان بسیاری از کتابخانهها در مسیر تحول دیجیتال قرار گرفتند و از بسیاری از این فناوریها در ارائه خدمات به کاربران استفاده کردند و فناوریهای نوین دیجیتالی، تحولات بنیادی را در فرایندهای کتابخانهها و صنعت نشر ایجاد کرده است. ایشان تحول دیجیتال در کتابخانهها را تحول عمیق فعالیتها و فرایندهای کتابخانهای دانسته و اظهار کردند در انقلاب صنعتی چهارم و عصر دیجیتال دائماً فناوریهای جدیدی پا به عرصه ظهور میگذارند، درصورتیکه کتابخانهها بخواهند موفق شوند، باید بدانند چگونه فناوریهای نوین را با استراتژیهای کتابخانههای خود ترکیب کنند. آنها ناگریزند تحول دیجیتال را در کتابخانههای خود شروع کنند.
سپس دکتر محمدکریم صابری، دبیر علمی پیشنشست، ضمن معرفی برنامهها و سخنرانان، به بیان اهمیت برگزاری این پیشنشست و استفاده از تجارب سه مدیر موفق کتابخانههای دانشگاهی ایران اشاره نموده و تأکید کردند کتابخانههای دانشگاهی اساساً با هدف پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی دانشجویان، اساتید و کارکنان دانشگاه به وجود آمدهاند. ایشان افزودند در گذشته کتابخانههای دانشگاهی با منابع چاپی میتوانستند به اهداف خود برسند و رسالت خود را که حمایت از آموزش و پژوهش است انجام دهند اما امروزه این کار شدنی نیست. زیرا فناوری اطلاعات ما را احاطه کرده و نیاز اطلاعاتی کاربر امروز با کاربر بیست سال پیش و ده سال پیش متفاوت است. ایشان در ادامه ضمن اشاره به روند دیجیتالسازی در کتابخانههای دانشگاهی بیان کردند گسترش فناوری اطلاعات، افزایش حجم منابع اطلاعاتی و نیاز کاربران به بازیابی منابع در کمترین زمان ممکن، باعث شده کتابخانهها چارهای جز حرکت به سوی دیجیتالسازی نداشته باشند. دبیر پیشنشست در پایان تأکید کردند تحولات دیجیتالسازی در سالهای اخیر سبب شده دیجیتالسازی در کتابخانههای دانشگاهی سرعت بیشتری به خود بگیرد و کتابخانههای دانشگاهی با سرعت بیشتری کار دیجیتالسازی را ادامه دهند. ایشان اضافه کردند متخصصان حوزه دیجیتالسازی معتقدند موفقیت کتابخانهها در دیجیتالسازی تا حد زیادی به مدیران کتابخانهها و کتابداران بستگی دارد و مدیران میتوانند نقش بسزایی در دیجیتالسازی داشته باشند.
در ادامه پیشنشست دکتر رسول زوارقی، دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و رئیس کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و انتشارات دانشگاه تبریز سخنرانی خود را ارائه کردند. ایشان در ابتدا به تعریف، ماهیت و اهمیت دیجیتالسازی پرداختند و برخی از پروژههای جهانی در حوزه دیجیتالسازی را معرفی کردند. در ادامه با بررسی مخاطرات دیجیتالسازی، به رویهها و خطمشیهای بینالمللی در خصوص دیجیتالسازی پرداختند. آقای دکتر زوارقی با معرفی برخی از اقدامات صورتگرفته در خصوص تحول دیجیتال و دیجیتالسازی در ایران، به مشکلات موجود در این پروژهها اشاره کردند. ایشان خاطرنشان کردند تحول دیجیتال در واقع تحول در کسبوکار است و با تحول دیجیتال میتوان به نقشها و وظایف جدیدتری از زندگی دست یافت. در پایان به تشریح اقدامات مختلفی که در راستای دیجیتالسازی در کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و انتشارات دانشگاه تبریز انجام شده بود، پرداختند و بیان کردند که نگاه ما بیشتر معطوف به استفاده از ظرفیتهای فضای مجازی در انجام وظایف و رسالتهای تعریف شده است تا تمرکز صرف بر دیجیتالسازی.
در ادامه دکتر صابری اظهار داشتند پژوهشهای دیجیتالسازی نشان دادهاند که ارتباط مثبت و معناداری بین دیجیتالسازی منابع کتابخانههای دانشگاهی و مؤلفههای اثربخشی وجود دارد، یعنی دیجیتالسازی باعث افزایش خلاقیت، نوآوری، سلامت سازمانی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی کتابداران میشود.
سخنران دوم پیشنشست آقای دکتر حسین بیدختی، عضو هیئتعلمی و مدیر اطلاعرسانی پزشکی و منابع علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بودند که به ارائه گزارشی از عملکرد و تجارب دیجیتالسازی و تحول دیجیتال کتابخانههای دانشگاه علوم پزشکی بیرجند پرداختند. ایشان در ابتدای سخنرانی بیان کردند که دیجیتالسازی کتابخانههای دانشگاهی باید گامبهگام و مرحلهبهمرحله باشد. باید از الکترونیکی نمودن و تهیه زیرساختها شروع کنیم و به تحول دیجیتال برسیم و خدماتمان را به بهترین شکل به کاربرانمان ارائه کنیم. ایشان در ادامه به خدمات فهرستنویسی و ردهبندی در فرمت الکترونیکی و نرمافزار کتابخانه دیجیتال و سامانه یکپارچه اشاره کردند. دسترسی و مدیریت منابع دیجیتال، دسترسی به متن کامل پایاننامهها بهصورت تمام متن، دسترسی به محتوای صوتی و تصویری دورههای آموزشی، کارگاهها و همایشها از مواردی بود که در بخش خدمات فنی به آنها اشاره شد. دکتر بیدختی افزود در حوزه خدمات امانت و گردش منابع میتوان با عضویت و امانت متمرکز استفاده از منابع را افزایش داد. ایشان همچنین به خدمات مرجع مجازی، پاسخگویی مجازی به کاربران، پخش زنده کارگاهها، وبینارها و پورتال دانشگاه در راستای دیجیتالسازی کتابخانههای دانشگاهی اشاره کردند.
در ادامه، آقای دکتر منصور کوهی رستمی، عضو هیئتعلمی و رئیس کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و اطلاعرسانی دانشگاه شهید چمران اهواز به سخنرانی پرداختند. ایشان در بخش اول سخنرانی خود به تحول دیجیتال، تشریح قابلیتهای تحول دیجیتال و اهداف اصلی آن در کتابخانههای دانشگاهی اشاره کردند. ایشان تأکید کردند که عصر دیجیتال برههای از تاریخ است که در آن استفاده از فناوریهای دیجیتال رایج شده و به بالاترین حد خودش رسیده است. دکتر کوهی رستمی اظهار داشتند که عصر دیجیتال به دو دورۀ الکترونیکی شدن و دیجیتالی شدن تقسیم میشود که کتابخانههای ما در دورۀ اول یعنی الکترونیکی شدن قرار دارند. ایشان سپس به فرصتهایی که تحول دیجیتال برای کتابخانههای دانشگاهی به ارمغان خواهد آورد اشاره کردند و در ادامه به چالشهای دیجیتالسازی پرداختند. در بخش دوم سخنرانی ابتدا به معرفی منابع دیجیتال دانشگاه شهید چمران اهواز پرداختند و سپس به مسیرهای حرکتی در دانشگاه مانند کتابخانه دیجیتال، دیجیتالسازی طرحها و پایاننامهها و پایگاههای اطلاعاتی اشاره کردند.
در بخش پایانی پیشنشست، دکتر صابری، به جمعبندی مباحث مطرح شده پرداختند و شرکتکنندگان سؤالهای خود در خصوص مباحث پیشنشست را مطرح کردند.
تهیه و تنظیم:
دکتر محمدکریم صابری – دبیر علمی پیشنشست کتابخانههای دانشگاهی
فیلم این پیشنشست در آدرس زیر قابلدسترسی علاقهمندان است:
http://learning.ilisa.ir/pdoortblgfrt