گزارش نخستین پیش‌نشست کمیته آموزش با عنوان «افق‌های کارآفرینی و اشتغال دانش‌بنیان در سرفصل‌های درسی و آموزشی» در هفتمین کنگره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی
دکتر رحمان معرفت (عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان و مسئول کمیته آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی) دبیر این پیش‌نشست وآقایان، دکتر مهدی محمدی (عضو هیئت علمی دانشگاه قم)، دکتر محمد حسن عظیمی (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز) و دکتر میثم مدرسی (رئیس مرکز کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه سمنان و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه سمنان) میهمانان آن بودند. این نشست با هدف هم‌اندیشی با اعضای هیئت علمی گروه‌های علم اطلاعات کشور، با محوریت سر فصل‌های درسی و کارآفرینی، اشتغال و کسب کارهای حرفه‌ای شکل گرفت.
در ابتدای جلسه دکتر مهدی محمدی با اشاره به سرفصل‌های رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا از اهمیت سیاست‌گذاری در برنامه‌ریزی درسی سخن گفتند. در ادامه ایشان ضمن با اهمیت شمردن دوره کارشناسی به ظرفیت بسیار مناسب رشته برای ایجاد تغییر در مقاطع مختلف پرداختند. ایجاد دروس جدید و تغییر ماهیت و محتوای دروس بویژه در دروس تخصصی و اجباری می تواند زمینه کارآفرینی و اشتغال دانش‌بنیان را برای دانشجویان فراهم نماید. این درحالی است که ضمن ایجاد درس‌های جدید باید محتوای برخی درس‌ها را تغییر ماهیت داد. مباحث کارآفرینی در رشته به صورت تخصصی دنبال نمی شود و بحث تجارت الکترونیکی در سرفصل‌ها به صورت جدی وجود ندارد. دانشجویان ما با موضوعات و مباحثی همچون خوداشتغالی، مشتری مداری و ویژگی‌های دانش‌بنیان بودن آشنایی لازم را ندارند. مبحث مدیریت به عنوان یک موضوع مهم در رشته علم اطلاعات، همگام با مباحث کارآفرینی تعریف نشده و پیش نمی رود. ایشان یکی از علت‌های مدیران غیر متخصص در رشته را عدم شناخت کتابداران و متخصصان علم اطلاعات با مدیریت به معنای نوین آن و عدم محتوای مناسب برای تربیت دانشجویان توانمند برای ورود به این حوزه دانستند. برخی دروس رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی هچون مدیریت نشریات ادواری، طراحی وب سایت پیش‌نیازهای ورود دانشجویان به کارآفرینی و تولید محتوای دیجیتال را فراهم می کند و نمونه‌های مختلفی از دانشجویان موفق در عرصه های کارآفرینی و تجارت الکترونیکی را می توان نام برد. ایشان با نام بردن از برخی دروس از لزوم اهمیت تغییر در سرفصل‌های دروسی همچون مرجع‌شناسی سخن گفتند و اشاره کردند که حضور ویروس کرونا زمینه‌ساز توجه بیشتر به لزوم بازنگری دروس شد و با وجود آنکه پیش از حضور کرونا، برخی پایان نامه ها سخن از اهمیت و لزوم بازنگری در سرفصل‌ها گفته بودند اما هنوز تغییرات مورد نیاز آنچنان که باید باشد اتفاق نیفتاده است.
در ادامه، دکتر عظیمی، به عنوان میهمان دوم پنل آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی با اشاره به فرآیندی بودن بحث کارآفرینی به مقدمات کارآفرینی اشاره کردند. ایشان ضمن اشاره به اهمیت دوران کارشناسی از لزوم سیاست‌گذاری و ریل‌گذاری برای تربیت دانشجویان دارای مهارت کارآفرینی سخن گفتند و نقش نهادهای بالادستی همچون انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز اسناد بالادستی برای ایجاد تغییر در محتوای دروس را بسیار با اهمیت قلمداد کردند. محدود کردن استاد و دانشجو به یک سرفصل مشخص یکی از اشکالات اساسی موجود در نظام آموزشی دانشگاه‌های کشور است. گرچه عدم رعایت سرفصل‌ها نیز چالش‌های بیشماری به همراه دارد اما ریل‌گذاری و سیاست‌گذاری باید بگونه‌ای باشد که دانشجویان با مباحث نوینی همچون کارآفرینی و اشتغال دانش‌بنیان آشنا شوند. گرچه بررسی سرفصل‌ها نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری فعلی تدوین شده در رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی، اکنون با موضوع کارآفرینی انطباق چندانی ندارد و تفکر و زیرساخت لازم برای کارآفرینی و اشتغال دانش‌بنیان را در دانشجو ایجاد نمی‌کند. ایشان با اشاره به سرفصل‌های رشته‌های پزشکی، از عملیاتی بودن سرفصل‌ها در وزارت بهداشت و لزوم سیاست‌گذاری و علمیاتی تعریف‌کردن سرفصل‌ها در وزارت عتف سخن گفتند. ایشان با انتقاد از سرفصل‌های موجود اشاره کردند که درس‌ها به معنای واقعی در راستای کار آفرینی و اشتغال قرار ندارد و ناکارآمدی محتوای دروس در دوره کارشناسی به عنوان یک مقطع بسیار مهم که دانشجویان وقت بیشتری برای مطالعه و آشنایی با بنیان‌های نظری و عملی این رشته دارند، امری بدیهی است.
همچنین رئیس مرکز کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه سمنان با اشاره به قدمت بالای ورود به مباحث کارآفرینی در دانشگاه‌های دنیا از جوان بودن این مبحث در دانشگاه‌های کشور سخن گفتند. ایشان با تعریف کارآفرینی به عنوان موتور محرکه توسعه اقتصادی هر کشور، از لزوم تحریک انگیزه‌های کارآفرینی سخن گفتند و اشاره کردند که برای توسعه کشور راهی جز پرداختن به کارآفرینی وجود ندارد. دکتر میثم مدرسی با اشاره به سه عنصر مهم در مدل سیاست‌گذاری در کارآفرینی هر کشور که شامل فرهنگ کارآفرینی، مهارت و بستر سازی و ایجاد فرصت است به اهمیت مخاطب‌شناسی پرداختند. ایشان ضمن توجه به اهمیت آموزش کارآفرینی در تمام رشته‌های دانشگاهی به این نکته اشاره کردند که کارآفرینی صرفا به یک رشته دانشگاهی مشخص اختصاص ندارد و تمام رشته‌های دانشگاهی همچون علم اطلاعات و دانش‌شناسی می‌توانند از این دانش بهره لازم را ببرند. گرچه آموزش کارآفرینی و توجه به نقش کارآفرینی از دهه ۱۹۷۰ به این سو در جوامع غربی مطرح شد و از ۱۹۹۰ به بعد به عنوان یک رشته دانشگاهی به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت و به عنوان یک درس و رشته دانشگاهی وارد عمل شد اما صرفا به دوره‌های دانشگاهی نیز محدود نیست و در بسیاری از کشورهای دنیا، کارآفرینی را از همان دوران کودکی نیز آغاز می‌کنند به گونه‌ای که اکنون بیش از دو سوم کشورهای اروپایی آموزش کارآفرینی را در برنامه‌های آموزشی دوران پیش‌دبستانی خود دارند.
میهمانان حاضر در نشست در بخش دوم سخنان خود به بحث و گفتگو درباره نقش انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایجاد کارآفرینی پرداختند و از لزوم شناسایی وضعیت موجود، تعریف و برگزاری دوره های هدفمند و هدفمندسازی دوره ها و برگزاری دوره های مکمل سخن گفتند. ایجاد ارتباط بین گروه‌های آموزشی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کشور می‌تواند زمینه ساز ایجاد تغییرات لازم در سرفصل‌ها باشد. دبیر جلسه ضمن تشکر و قدردانی از حاضران در نشست، با اشاره به اهمیت توجه به نظرات دانشجویان رشته علم اطلاعات از برنامه‌ریزی برای هم‌اندیشی با دانشجویان علم اطلاعات در نشست دوم کمیته آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در کنگره هفتم خبر داد و اعلام کرد نشست دوم در روز سه شنبه نهم اسفند با حضور دانشجویان این رشته برگزار خواهد شد. جلسه با جمع‌بندی دبیرجلسه و نظرخواهی از حاضران به پایان رسید.
برای مشاهده فیلم نخستین پیش‌نشست کمیته آموزش، به این پیوند مراجعه نمایید.
تهیه گزارش: دکتر رحمان معرفت (دبیر پیش‌نشست کمیته آموزش)

آخرین اخبار