دومین پیشنشست مسائل نشر علمی با عنوان “مسائل، مشکلات و عوامل مؤثر در نشر علمی” به دبیری دکتر داریوش مطلبی (دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی) و با حضور دکتر افروز همراهی (دانشآموخته دکتری علم اطلاعات و دانششناسی)، دکتر بهروز رسولی (عضو هیئتعلمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات)، سید ابراهیم عمرانی (دبیر شورای تأمین منابع پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات)، دکتر کوروش کمالی (رئیس مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی)، بهعنوان سخنران، در روز سهشنبه ۱۱ آذرماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۵ تا ۱۷ در وبینار پلاس نهمین کنگره سالیانه متخصصان علوم اطلاعات بهصورت مجازی برگزار شد. در ذیل چکیدهای از سخنرانی پیشنشست به همراه لینک فایل ضبط شده آن برای بهرهمندی مخاطبان آمده است:
در ابتدای نشست، خانم دکتر افروز همراهی که رساله ایشان در راستای طراحی مدل مفهومی «نظام ملی نشر علمی» است، ۱۲ مؤلفه را معرفی کردند و بر اساس آنها آسیبشناسی انجام دادند. این مؤلفهها شامل دسترسی، ارتباطات، کنترل، زیرساخت، زبان، مواد، پشتیبانی، فناوری، اقتصاد، ارزیابی، آموزش و اخلاق بودند که هر کدام بهصورت جداگانه بررسی شدند. ایشان یکی از مهمترین آسیبها را پراکندگی نظامها و تعدد سایتها و پایگاههای علمی دانستند؛ موضوعی که کار پژوهشگران را دشوار میکند، زیرا برای جستوجوی یک موضوع واحد ناچارند به چندین پایگاه مراجعه کنند. همچنین به مسئله تحریم دسترسی به پایگاهها باوجود خریداری از واسطهها اشاره کردند و در پایان مهمترین چالشهای موجود در حوزه نشر علمی را برشمردند.
در ادامه، دکتر کوروش کمالی درباره ناهماهنگی میان نهادهای سیاستگذار و همچنین مسائل مربوط به اخلاق و سلامت نشر و فشارهای سیستمی بر پژوهشگران در نظامهای آموزش عالی سخن گفتند. ایشان بر اهمیت دسترسی به منابع و انتشارات علمی تأکید کردند و وزارت بهداشت را یکی از مهمترین نهادهای درگیر در این چالش دانستند. همچنین بر ضرورت برگزاری دورههای آموزشی برای اساتید و دانشجویان اشاره کردند. دکتر کمالی افزودند که در وزارت علوم، سطح امنیت فناوری اطلاعات و مسائل مرتبط با منابع الکترونیک و سیستمهای کامپیوتری بر اساس استانداردها و پروتکلهای «افتا» پایینتر از حد مطلوب است، هرچند در سطح سیاستگذاری تدابیری اندیشیده شده است.
سپس آقای عمرانی درباره انتشار و دسترسی به نشریات و منابع علمی جهانی سخن گفتند. ایشان مدلهای دسترسی آزاد را یکی از راهکارهای مهم سالهای اخیر دانستند و به چالشهای ناشران داخلی، از جمله وابستگی به قطعات وارداتی چاپ اشاره کردند. همچنین به نقش هوش مصنوعی در فرآیند داوری مقالات پرداختند و افزودند که آینده نشر علمی صرفاً محدود به چاپ مقاله نخواهد بود، بلکه با یک اکوسیستم نشر و دانش مواجه خواهیم شد که در آن اطلاعات آزادانه جریان مییابند.
در پایان، دکتر رسولی نیز به موضوع دسترسی آزاد پرداختند و دیدگاههای خود را در این زمینه بیان کردند. ایشان همچنین درباره اخلاق پژوهشی در ایران توضیحاتی ارائه دادند.
لینک فایل ضبطشده آن جهت بهرهمندی مخاطبان
هماهنگکننده پیشنشست: مریم حسنی (دانشجوی کارشناسی علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه الزهراء)
