سخنرانی پنل کتابخانهها و توسعه پایدار نهمین کنگره سالانه متخصصان علوم اطلاعات با عنوان “بررسی نقش کتابخانههای سبز در تحقق عدالت اطلاعاتی با تمرکز بر معیارهای جایزه کتابخانه سبز IFLA و نمونههای جهانی و قابلتعمیم به ایران” با سخنرانی دکتر محبوبه قربانی روز شنبه ۲۲ آذرماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۸ تا ۲۰ به صورت مجازی برگزار شد.
در این پیشنشست، نقش کتابخانههای سبز در گسترش عدالت اطلاعاتی با تکیه بر تجربهها و معیارهای «جایزه کتابخانه سبز IFLA» بررسی شد. هدف اصلی این جایزه، تقدیر از کتابخانهها و پروژههایی ذکر شده است که تعهد واقعی به پایداری محیطزیست دارند و در عین حال نقش اجتماعی و آموزشی خود را در ارتقای آگاهی زیستمحیطی ایفا میکنند. این جایزه در چارچوب استراتژی IFLA (۲۰۲۴–۲۰۲۹) تعریف شده و تلاش دارد از طریق ترویج ساختمانهای پایدار، خدمات سبز، حفاظت از انرژی و منابع و ابتکارات محلی تا جهانی، کتابخانهها را به عنوان کنشگران فعال توسعه پایدار معرفی کند.
در این نشست، دستهبندیهای جایزه شامل «بهترین کتابخانه سبز در مقیاس بزرگ» و «بهترین پروژه کتابخانه سبز» تشریح شد. معیارهای ارزیابی بر نتایج قابل مشاهده، سنجشپذیری اقدامات، کاهش ردپای کربن، پایداری فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی، و مدیریت محیطزیست تأکید دارند. نمونههای بینالمللی برگزیده سال ۲۰۲۵ معرفی شدند؛ از جمله کتابخانه جیمز بالدوین در پاریس بهعنوان رتبه اول با تمرکز بر نوسازی پایدار و عدالت اجتماعی، کتابخانه یانتیان شنژن در چین بهعنوان رتبه دوم با بهرهگیری گسترده از انرژی سبز و خدمات دیجیتال، و کتابخانه عمومی نشویل در ایالات متحده بهعنوان رتبه سوم با ادغام طراحی سبز و آموزش عمومی.
در بخش پایانی، به پیوند عمیق میان پایداری و عدالت اطلاعاتی پرداخته شد. کتابخانههای سبز با فراهمسازی دسترسی برابر به اطلاعات معتبر، کاهش نابرابری اطلاعاتی از طریق خدمات رایگان و منابع دیجیتال، و ایجاد فضاهای امن و فراگیر، نقش مهمی در توانمندسازی جوامع ایفا میکنند. همچنین، مقابله با اطلاعات نادرست محیطزیستی، ارتقای سواد رسانهای و مشارکت فعال گروههای مختلف اجتماعی از دیگر کارکردهای کلیدی این کتابخانهها عنوان شد. جمعبندی نشست بر این نکته تأکید داشت که عدالت اطلاعاتی و پایداری دو مسیر جداگانه نیستند، بلکه در کنار هم آیندهای بهتر و عادلانهتر را میسازند.