مهمانان این پیش‌نشست خانم دکتر رویا پورنقی (دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی؛ استادیار و معاون مالی و اداری پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)) و آقای دکتر امید قیاسوند (دکترای انفورماتیک پزشکی و بهداشت از دانشگاه ویسکانسین امریکا؛ محقق ارشد در کتابخانه ملی اقتصاد آلمان) بودند.
این جلسه با صحبت‌های خانم دکتر صمیعی، دبیر علمی محترم ششمین کنگره متخصصین علوم اطلاعات با عرض خیر مقدم، اعلام موضوع نشست و معرفی مهمانان آغاز شد. سپس خانم سپیده سیروس کبیری، دبیر پیش‌نشست آرشیوهای دیداری- شنیداری به توضیح در خصوص مفهوم هستی‌شناسی پرداختند: هستی‌شناسی اصطلاحی است که منشأ نخست آن را باید در علم فلسفه جستجو کرد. با این رویکرد، تمام عالم هستی متشکل از موجودیت‌هایی است که هرکدام به شکلی در ارتباط مفهومی با یکدیگرند. این ارتباطات، شبکه‌ای درهم‌تنیده از مفاهیم را تشکیل می‌دهند که کل آن، تصویری از هستی را متبادر می‌سازد.
ایشان در ادامه نظریه‌های مختلف متخصصان علم اطلاعات در خصوص شکل‌گیری هستی‌شناسی را بیان کردند.
در بخش اول این پیش‌نشست، خانم دکتر پورنقی، به تشریح کاربردپذیری هستی‌شناسی در حوزه علم اطلاعات به ویژه آرشیوهای دیداری- شنیداری پرداختند. ایشان ضمن مروری بر مفاهیم نمایه‌سازی، تاریخچه، نیاز و اهداف نمایه‌سازی؛ بررسی ساختار اصطلاحنامه و مراحل تولید آن را عنوان کردند و توضیحاتی در خصوص انواع اصطلاحنامه‌های تخصصی موجود بر روی سایت پژوهشگاه علوم و فناوری ایران ( ایرانداک) ارائه نمودند.
سپس با تعریف هستان‌نگاری (هستی‌شناسی) به کاربرد این ابزار در بازیابی معنایی اشاره کردند. در این راستا مقایسه اصطلاحنامه و هستی‌شناسی از نظر شباهت‌ها و تفاوت‌ها صورت گرفت: بعد معنایی و بعد پشتیبانی ماشینی در هستی‌شناسی‌ها توسعه یافته است.
مثال: رده‌بندی مفاهیم در هستان‌شناسی برگرفته از طرح هستی‌شناسی علوم پایه (بهشتی، ۱۳۹۱)
ایشان همچنین به مؤلفه‌های هستی‌شناسی شامل کلاس‌ها، ویژگی‌ها، روابط، نمونه‌ها و اصول و تعاریف هرکدام اشاره نمودند و ضمن ذکر مثال‌هایی از انواع هستی‌شناسی، به معرفی اجمالی ابزارهای تولید هستی‌شناسی پرداختند.
این مراحل شامل ایجاد کلاس‌ها، تعریف زیر کلاس‌ها، ویژگی‌ها، روابط و تعاریف «هستی‌شناسی یک مدرسه» همراه با ثبت جزییاتی از ویژگی‌های کارکنان، دانش‌آموزان، درس‌ها و روابط بین آن‌ها به‌تفصیل نمایش داده شد. این ابزار امکان کنترل ورودی‌ها و اطلاعات ثبت شده را نیز دارد که مانع از ثبت اشتباهات در نرم‌افزار می‌شود.
آقای دکتر قیاسوند در انتهای توضیحات خود، بر لزوم آموزش زبان‌های برنامه‌نویسی در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی تأکید نمودند. همچنین با عنایت ایشان، امکان دسترسی علاقه‌مندان به فایل‌های ویدئویی آموزش تولید هستی‌شناسی از طریق سایت آپارات به آدرس زیر، فراهم شده است: https://www.aparat.com/teaching_ghiasvand
در انتهای این جلسه، به سؤالات شرکت‌کنندگان پاسخ داده شد و دبیر نشست ضمن جمع‌بندی و تشکر از مهمانان به ادامه مبحث «هستی‌شناسی» در پیش‌نشست بعدی آرشیوهای دیداری- شنیداری در هفته‌های آینده اشاره شد.
فیلم کامل این پیش‌نشست در آدرس زیر قابل دسترسی علاقمندان است:
http://learning.ilisa.ir/pjtzz2mpzvp9/?proto=true
گزارش: سپیده سیروس‌کبیری
دبیر پیش‌نشست تخصصی آرشیوهای دیداری- شنیداری ششمین کنگرۀ متخصصان علوم اطلاعات