علم سنجی

طراحی و پیاده‌سازی سامانه‌های علم‌سنجی در دانشگاه‌ها: ملزومات، تجربیات و کاربردها

دبیر نشست:

دکتر عبدالرضا نوروزی چاکلی (دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شاهدو مدیر گروه علم سنجی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور)

اعضای نشست:

دکتر پیام کبیری (رئیس مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی)

دکتر حمزه‌علی نورمحمدی (دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شاهد)

دکتر مریم رزمگیر (دکتری کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی و کارشناس مسئول روابط بین الملل کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران)

دکتر رشا اطلسی (دکتری کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مسئول مرکز اطلاع رسانی و علم سنجی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران)

چکیده:

سامانه‌های علم‌سنجی یکی از ملزومات پیاده‌سازی و اجرای فرایند سنجش و ارزیابی علم و فناوری در دانشگاه‌ها محسوب می‌شوند. بی‌تردید امروزه اهمیت این سامانه‌ها در دانشگاه‌ها به قدری افزایش پیدا کرده که بدون در اختیار داشتن آن‌ها، عملاً کار رصد و پایش فعالیت‌های علم و فناوری پژوهشگران و دانشگاه امکان‌پذیر نیست؛ چرا که پیشبرد هر یک از این گام‌ها، مستلزم در اختیار داشتن و تحلیل حجم عظیمی از داده‌های منفصل است که باید در یک محیط نرم‌افزاری در کنار یکدیگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
با وجود این‌که خوشبختانه سامانه‌های علم‌سنجی در تعداد قابل توجهی از دانشگاه‌ها با توجه به نیازهای خاص آن‌ها راه‌اندازی و پیاده‌سازی شده، هنوز تعداد دیگری از دانشگاه‌ها از فقدان یک سامانه جامع علم‌سنجی در دانشگاه خود رنج می‌برند. از این رو، این دسته از دانشگاه‌ها نه فقط در زمینه رصد و پایش فعالیت‌های پژوهشگران خود با محدودیت مواجه هستند، بلکه در بیشتر موارد قادر به اعتبارسنجی مناسب فعالیت‌ها و همچنین مدیریت بهینۀ فرایند ارتقاء رتبۀ علمی دانشگاه نیستند. بسیاری از این دانشگاه‌ها، مسائلی از جمله کمبود نیروی انسانی متخصص علم‌سنجی و برخی دیگر نیز مسائل مرتبط با بودجه و امکانات را مطرح می‌کنند. با این همه، به نظر می‌رسد، بیشتر دانشگاه‌هایی که هنوز در این زمینه آستین همت بالا نزده‌اند، به اهمیت وجود چنین سامانه‌هایی پی نبرده‌اند، یا از آشنایی کافی با فرایندها و جزئیات لازم برای راه‌اندازی این سامانه‌ها برخوردار نیستند. از این رو، ضروری است ضمن تبیین ابعاد و ضرورت‌های راه‌اندازی سامانه‌های علم‌سنجی در دانشگاه‌ها، تجربیات دانشگاه‌هایی که هم‌اکنون از مزیت‌های این نوع سامانه‌ها سود می‌برند به اشتراک گذاشته شود تا زمینه‌های لازم برای توسعۀ این سامانه‌ها در سایر دانشگاه‌هایی که تاکنون در این زمینه اقدام نکرده‌اند فراهم شود.

کلیدواژه‌ها:

علم سنجی، سامانه‌های علم سنجی، دانشگاه‌های ایران، ارزیابی علم و فناوری

محورهای موضوعی:

تبیین مؤلفه‌های درونی و بیرونی لازم برای راه‌اندازی سامانه‌های علم‌سنجی در دانشگاه‌های کشور؛ معرفی پژوهش‌های مرتبط با راه‌اندازی سامانه‌های علم‌سنجی در کشور؛ معرفی امکانات و قابلیت‌های سامانه‌های علم‌سنجی مستقر در دانشگاه‌ها در رصد و پایش فعالیت‌های پژوهشگران و دانشگاه‌؛ معرفی تجربیات دانشگاه‌ها و اقدامات انجام شده توسط آن‌ها در زمینۀ بکارگیری سامانه‌ها علم‌سنجی؛ شناسایی و معرفی مسائل و موانع موجود در راه‌اندازی سامانه‌های علم‌سنجی در برخی دانشگاه‌ها؛ تبیین نقش مؤثر دانش‌آموختگان حوزۀ علم‌سنجی در توسعۀ این سامانه‌ها و بهره‌برداری از آن؛ تبیین راهکارهای لازم برای راه‌اندازی سامانه‌های علم‌سنجی در دانشگاه‌ها.