مصاحبه شونده: دکتر رحمان معرفت
مصاحبه کننده: محمد رضا رزمی
تاریخ مصاحبه: ۱۵ آبان ۱۴۰۰
پرسش اول: انگیزه شما برای پذیرش مسئولیت دبیری نشست آموزش چه بوده است؟
از شما تشکر می کنم که فرصتی در اختیار بنده قرار دادید تا درباره پنل آموزش در ششمین کنگره متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی نکاتی را با خوانندگان محترم به اشتراک بگذارم. در ابتدا از کمیته راهبری انجمن و نیز دبیر محترم علمی، سرکار خانم دکتر صمیعی و دبیر پرتلاش اجرایی، سرکار خانم دکتر خراسانچی و تیم اجرایی که زحمات بیشماری در پشت پرده برگزاری نشست های انجمن کشیده اند باید تشکر کنم.
آموزش که وظیفه اصلی اعضای هیات علمی دانشگاه هاست به صورت مداوم در معرض تغییر است. هر روز که به دنیای فناوری های نوین نگاهی می اندازیم از حضور یک یا چند فناوری جدید مطلع می شویم و بی تردید کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به عنوان سازمان هایی که مدام در معرض این فناوری ها قرار می گیرند نیازمند متخصصینی هستند که مسلط بر فناوری های نوظهور باشند. اعضای هیات علمی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی مدام تلاش می کنند تا فناوری های اطلاعاتی موجود را بشناسند و در آموزش آنها به دانشجویان و کاربران کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی اقدام کنند. این رسالت بر دوش اعضای هیات علمی و مدرسان علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران و سراسر جهان است. البته ممکن است سرعت همگامی با تغییرات در گروههای آموزشی مختلف متفاوت باشد اما همگان به دنبال روزآمدسازی دانش خود و انتقال مهارت های مورد نیاز دانشجویان در عصر جدید هستند.
وقتی به سیر موضوعی مبحث آموزش در کنگره های پیشین متخصصین علم اطلاعات و دانش شناسی نگاهی می اندازیم متوجه می شویم که در هر برهه ای به فراخور شرایط زمانی و اتفاقات مطرح، مبحثی مدنظر کمیته راهبری انجمن بوده است که مقتضیات عنوانی و محورهای مرتبط با پنل آموزش را تعیین می کرد. به عنوان مثال در کنگره پنجم، بررسی وضعیت حال و آینده نظام آموزشی کشور در بخش علم اطلاعات و دانش شناسی به عنوان سرفصل اصلی این پنل مدنظر برگزار کنندگان کنگره پنجم متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی بوده است.
در کنگره ششم، حضور کووید ۱۹، ضرورت بهره گیری از فناوری های نوین و آموزش الکترونیک در فضای تدریس در گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی را بسیار جدی تر از گذشته مطرح کرد. با حضور این بیماری، چالشها و چشم اندازهایی در حوزه آمووزش برای اعضای هیات علمی و دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی سراسر کشور بوجود آمد و زمینه شکل گیری موضوع پنل آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی را فراهم کرد.
پرسش دوم: چه موضوعاتی را برای طرح در نشست آموزش مدنظر دارید؟
آنچه که در فرایند پیش نشست های اولیه منتهی به پنل نهایی از دیدگاه دانشجویان و صاحبنظران این حوزه مطرح شده است را به طور کلی می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
• باید ها و نبایدهای تغییرات و تحولات علم اطلاعات و دانش شناسی در عصر دیجیتال
• پیش زمینه های تحول دیجیتال در آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی
• کرونا و پساکرونا و آموزش الکترونیکی: چالشها و چشم اندازها
• دورنما و افق آینده آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در عصر دیجیتال
• انتظارات متقابل دانشجویان و اعضای هیات علمی علم اطلاعات و دانش شناسی در عصر دیجیتال
پرسش سوم: تا چه میزان موضوع نشست در رفع چالشها و مسائل حرفه و رشته مؤثر است؟
بی تردید آموزش درست و اصولی، بن مایه تغییرات می تواند قلمداد شود. اگر تلاش شود مبتنی بر نیازها، تغییراتی در آموزش ایجاد کرد، از خروجی این آموزش جامعه بیشترین نفع را خواهد برد. ماحصل آموزش و تربیت دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی، حضور جدی و پرتلاش فارغ التحصیلان در محیط های کاری و کتابخانه های مختلف است. به گونه ای که مبتنی بر نیازهای جامعه بتوانند مشکلات موجود در سازمان کتابخانه در بخش های مختلف (کتابخانه های عمومی، دانشگاهی، شرکت ها و صنایع، آموزشگاهی و …) را بررسی و مرتفع نمایند. گرچه این آموزش ممکن است در گروه های مختلف از شتاب یکسانی برخوردار نباشد اما تلاش اعضای هیات علمی در گروه های علم اطلاعات سراسر کشور همگامی با تغییرات است. با توجه به اینکه موضوع اصلی کنگره ششم، تحول دیجیتال است، در پنل آموزش تلاش کرده ایم تغییرات و تحولات علم اطلاعات و دانش شناسی در عصر دیجیتال را دستمایه بحث متخصصان و دانشجویان قرار دهیم. بی تردید آموزش و ابعاد آن بسیار گسترده است و تمام مباحث مرتبط با آموزش علم اطلاعات ممکن است در جلسات کوتاه چندساعته قابل طرح نباشد اما برگزار کنندگان پنل آموزش علم اطلاعات در کنگره ششم تلاش کرده اند تا بخش هایی از مسائل و موضوعات مرتبط با آموزش علم اطلاعات را در این نشست ها مطرح و پیگیری کنند تا راهکارهای ارائه شده توسط صاحبنظران زمینه ساز ایجاد تحولات مورد نیاز در حوزه آموزش باشد.
پرسش چهارم: معیار و مبنای شما در انتخاب اعضای نشست آموزش بر چه اساسی بوده است؟
بر اساس شناختی که از گروه های مختلف آموزشی داشته ایم و با همفکری با کمیته راهبری و دبیر محترم علمی کنگره از همان ابتدا تلاش کرده ایم از تمام گروه های آموزشی در دانشگاه های سراسری، آزاد و پیام نور نماینده ای در نشست ها داشته باشیم. ارتباط و همفکری با مدیران گروه های آموزشی و اعضای هیات علمی گروه های مختلف مبنای انتخاب افراد و صاحبنظران در این نشست ها بوده است. برخی گروه های آموزشی ضمن استقبال از برنامه پنل ها به دلیل تداخل زمانی جلسات پنل، ضمن عذرخواهی از عدم امکان حضور در نشست سخن گفتند و در عین حال پیشنهادهایشان را برای بنده به عنوان دبیر پنل ارسال کردند که از ایشان تشکر و قدردانی می کنیم.
پرسش پنجم: چه پیامی برای اعضای جامعۀ علمی و حرفه‌ای برای افزایش مشارکت آنها در کنگره و نشست آموزش خود دارید؟
آموزش، پنجره ای به جهان تغییر است. تغییر در همه جا جاری و ساری است. اگر قرار باشد تغییرات مناسب و اثرگذاری در رشته و محتوای علم اطلاعات ایجاد شود که مرتبط با نیازهای بازار کار باشد، همدلی و هم افزایی اعضای هیات علمی و دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی بسیار مهم و اثرگذار است. هیچ تغییری در آموزش علم اطلاعات رخ نخواهد داد مگر اینکه این دو گروه در فرایند آموزش، هم افزایی داشته باشند. حضور در پنل آموزش علم اطلاعات به عنوان یکی از پنل های کنگره ششم برای برگزارکنندگان آن دلگرم کننده خواهد بود و زمینه سازی برای مشارکت در ایجاد تغییرات را فراهم خواهد کرد. امیدوارم دانشجویان و اعضای هیات علمی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی سراسر کشور با شرکت در کنگره ششم و نشست آموزش در این تغییر سهیم باشند.